Onlangs werd ik geconfronteerd
met de deskundigheid van een contextueel therapeut. Ik moet u bekennen dat ik
er geen raad mee wist. Het ging mijn pet te boven. Het lag dan ook voor de hand
om een beroep te doen op het gedachtegoed van Bert Bokhoven, de onbekende
filosoof. Bert Bokhoven met zijn ongekend groot probleemoplossend vermogen. Een
briljant denker die met al de hem zo kenmerkende eenvoud en bescheidenheid zijn
tegenspelers met een te sterk ontwikkeld probleem genererend vermogen tot spontane
zelfreflectie weet te dwingen. Intellectuele superioriteit laat zich immers her-
en erkennen.
De contextueel therapeut had een rapport opgemaakt waarin het begrip loyaliteitsbalans werd geïntroduceerd. In al mijn onwetendheid richtte ik mij onmiddellijk tot Bert. En zoals gebruikelijk stond ik onmiddellijk weer versteld van het briljante denken van Bert. In een split second kaderde Bert de problematiek in tot zodanig hapklare brokken dat ik het direct begreep. Bert’s logica was richtinggevend in de benadering van het probleemveld: begin met de definitie van de gehanteerde begrippen en bereik consensus met belanghebbenden over die definities. Briljant. As simple as that.
Contextuele therapie blijkt een therapeutische benadering te zijn die problemen en levensvragen niet los ziet van wat generaties lang is doorgegeven en ontvangen. Intergenerationeel dus. De contextuele therapie vindt haar pijlers op vier niveaus of dimensies: de feitelijke (gebeurtenissen), de psychologische (innerlijke/gevoelsniveau), de transactie (gedragsniveau) en de relationele ethiek.
De grondlegger van de contextuele therapie - een variant van de systeemtherapie - is Iván Böszörményi-Nagy (uitgesproken als Notch). Het basisidee van Nagy is dat de mens op zoek is naar balans; balans in geven en ontvangen. Om deze gedachte te illustreren confronteerde Bert Bokhoven mij met het volgende voorbeeld: een kind staat existentieel in de schuld van de ouders, omdat die hem het leven hebben geschonken. Deze bloedband (volgens Nagy) is niet te verbreken, ook al heeft het kind zijn ouders nooit gekend. Als kind is men feitelijk (1e dimensie) erkenning verplicht aan de ouders. Voor kinderen die dit niet mogen (om welke redenen dan ook) zal dit psychologische gevolgen in negatieve zin hebben (2e dimensie). Deze gevolgen vertalen zich in werkelijk gedrag waardoor je op een bepaalde manier in de wereld staat (3e dimensie). Deze drie dimensies samen bepalen de relationele ethiek (4e dimensie) van een mens: op welke manier sta ik in het leven, hoe is mijn balans. De contextuele therapie bestaat er dan voornamelijk in de consultant inzicht te geven in die niveaus: waar er (nog) geen balans bestaat, of waar nog schuld bestaat. Na het inzicht volgt ondersteunende therapie om afstand te nemen van die schuld, en de balans te herstellen.
Mijn discussie met de contextueel therapeut voelt als een discussie tussen een farmaceut en Dr Vogel. Het deed mij ook denken aan het verhaal van een mevrouw die een geweldig probleem met haar hond had. Het dier luisterde niet, gedroeg zich verschrikkelijk en was niets meet e beginnen. Tot zij een hondenfluisteraar vond die haar vertelde dat het probleem oplosbaar was door de hond een halsband te laten dragen met helende, homeopathische steentjes. Dure steentjes. Een geweldige oplossing vanuit inkomengenererend oogpunt. Toch.
Gelukkig kon ik mijn meningsvorming
toetsen aan de inzichten van Bert Bokhoven. Ook mijn boosheid kon ik
kanaliseren: het was slechts een verstoring van de loyaliteitsbalans. Mijn
conclusie was helder. Het rapport van de contextueel therapeut is fantastisch,
de waarnemingen zijn uitzonderlijk. Ik heb eigenlijk nog maar één heel klein
dingetje: het rapport deugt niet !
U kunt zich ongetwijfeld voorstellen dat een uit een ontwikkelingsland afkomstig, getraumatiseerd meisje, met een geestelijke handicap baat heeft bij contextuele therapie. Zoals een treinmachinist ongetwijfeld ook baat zal hebben bij contextuele therapie als hij moet dealen met de omstandigheid dat weer het zoveelste slachtoffer voor zijn trein gesprongen is.
Bert Bokhoven, dank voor je inzichten. We gaan op zoek naar adequate therapie om dit kind echt te helpen met alle hulp en liefde waar zij recht op heeft. Wij doen niet mee met doen alsof we doen alsof. Wij gaan haar gewoon helpen. Volgens het gedachtegoed van Bert Bokhoven. Heel gewoon. Simpel en doeltreffend.
Het is te triest voor woorden. Tenzij ik Bert Bokhoven helemaal verkeerd begrepen heb.
Peter Tersteeg
