Bert Bokhoven over Moments of Being

Soms heb je van die ervaringen soort die je zo maar onverwachts overvallen. Ervaringen die het leven kleuren en zin geven aan het bestaan. Een muziekje. Een geur. De sterrenhemel, de oceaan, een landschap, de woestijn. Verliefdheid.  

“Wat is dat ?”, vroeg ik aan Bert Bokhoven, de onbekende filosoof. Bert keek mij aan, en met de hem zo kenmerkende eenvoud, en zei: “dat is een numineuze ervaring”. Vol verbazing keek ik Bert aan. “Numineus, aar heb ik nog nooit van gehoord”.  “Dat denk ik wel”, sprak Bert, “je hebt alleen het woord nog nooit gehoord”.  

Het woord blijkt bedacht te zijn door de theoloog Rudolf Otto als aanduiding van de irrationele bestanddelen in het heilige; het goddelijke dat een mysterie is, dat fascineert en doet beven. Een numineuze ervaring is een gebeurtenis die je raakt en waar je door overweldigd wordt. De overweldigende ervaring dat je tegelijkertijd onbeduidend klein en mateloos groots bent  in het oneindige, grenzeloze, alles én niets omvattende universum. Een universeel gevoel. Ervaringen die ons optillen uit een gevoel van nietigheid en eenzaamheid. Ervaringen die  en ons laten inzien dat we deel uitmaken van iets onbenoembaar groters. Gebeurtenissen waar je een grote buiging voor maakt. Moments of being.

De kern van deze ervaringen, vol van verrukkelijke huiver, is irrationeel van aard en slechts gevoelsmatig te vatten. Ze verwijzen niet naar iets anders, vragen niet om geloof, maar zijn er gewoon. Moments of being.

Bert merkt terecht op dat we het allemaal mee en dat we allemaal weten wat we bedoelen. Maar toch. Maar zegt Bert, misschien geldt ook hier de wijsheid van Cruijff: ‘Je gaat het pas zien als je het doorhebt.’

Peter Tersteeg

Bert Bokhoven over de copernicaanse omwenteling

Ieder leeft zijn leven. Op zijn of haar manier. En gedurende dat leven word je geconfronteerd met zaken waar je wel invloed op hebt en met zaken waar je geen invloed op hebt. De keuzes die je tijdens je leven maakt hebben veelal consequenties die niet altijd - of misschien wel altijd niet - te overzien zijn. Hoe het echter ook uitpakt, je zult er mee moeten leren leven. En ik denk, dat het afhankelijk is van je aard en karakter of je er iets moois van weet te maken. Tel je zegeningen en het ziet er al snel beter uit.

Tijdens het leven waarvoor je geboren wordt, bouw je ook je eigen zekerheden en wetmatigheden op. Dat geeft houvast en daardoor lijkt het leven voorspelbaar. Ook al weten we rationeel dan wel, dat er met ieder van ons als individu iets kan gebeuren dat je wereld op zijn kop zet. En als er dan zoiets gebeurt, dan schudt je eigen kleine wereldje op zijn grondvesten. En dan ineens ga je de zaken soms toch anders zien dan je zelf altijd gedacht had. En dan hebben we het nog maar over een kleine gebeurtenis, ook al voelt dat soms niet zo.

Maar stel je nu eens voor dat er werkelijk iets kolossaals gebeurt. Hoe moet je daar over denken ? Ik heb de vraag maar weer eens voorgelegd aan Bert Bokhoven, de onbekende filosoof. Bert zette zijn geniale brein in werking en koos voor een confronterende benadering om mij tot inzicht te doen komen. Eenvoudig maar briljant. Gewoon door het stellen van vragen. En aan de hand van dei vragen ontvouwt zich een bijna tastbaar beeld. Laten we proberen Bert’s gedachtegang te volgen om tot inzicht te komen.  

Stel je eens, zegt Bert, een majeure gebeurtenis voor , die zich niet beperkt tot één enkel individu of een klein groepje mensen. Stel je eens voor, dat wij op dit moment te horen krijgen dat er binnen 24 uur een komeet met de aarde zal botsen waardoor wij allemaal binnen 24 uur de dood zullen vinden. Wij allemaal, zonder uitzondering en zonder dat we daar nog iets tegen kunnen doen.

De vraag die mij al jaren bezighoudt is wat ik dan zal gaan doen. Mijn antwoord is simpel: ik weet het niet. Echt niet. Er zijn misschien wel dingen die ik nog zou willen, maar of dat dan onder die omstandigheden nog haalbaar is, zou ik niet weten. En of ik daar dan überhaupt allemaal nog zin in zou hebben, is ook nog maar zeer de vraag. Maar nogmaals, ik weet het allemaal niet. Maar stel je eens voor dat we allemaal ineens in een situatie terechtkomen waar alle sociale controle plotseling weg is. Waar alle normen en waarden wellicht heel relatief en theoretisch worden. Waar iedereen zonder enige restrictie zal kunnen doe waar hij zin in heeft. Wat gebeurt er dan ?

Zou je nog terug naar huis gaan ? Of ga je liever toch ergens anders heen ? En zou je partner je nog thuis willen zien komen, of heeft zij ineens toch andere ideeën ? En, is het eigenlijk nog wel mogelijk om thuis te komen ? Want misschien zijn er wel mensen die het leuk vinden om ongelukken te veroorzaken. Zou je dan nog benzine kunnen tanken ? Zou je nog kunnen telefoneren ? Zou het overal nog veilig zijn ? Sommige mensen zouden zich met hun gezin terug willen trekken in de geborgenheid van hun eigen huis. Maar wat als de omgeving het leuk gaat vinden om moordend en brandstichtend rond te gaan trekken. Sommigen zullen zich tot God en de Kerk wenden. Misschien een troost, maar ook dat weet ik niet.

Wat ik wel weet is dat we heel plotseling in een heel andere wereld terecht komen waar iedereen op zichzelf komt te staan en waarin velen die laatste 24 uur verbaasd en verdwaasd zullen rond dolen.

Velen zullen tot de ontdekking komen, dat ze toch een beetje anders zijn dan ze altijd gedacht hadden. Een copernicaanse omwenteling voor velen. En of dat voor mij ook geldt, dat weet ik niet.

Een ding zou ik nog wel proberen, maar daar laat ik het nu maar even bij. 

Peter Tersteeg